SON YASAL DÜZENLEMELER IŞIĞINDA HAMİLİNE YAZILI PAY SENETLERİ
Türk Ticaret Kanunu'na (TTK) göre anonim şirketlerde pay senetleri, nama ya da hamiline yazılı olabilmektedir. Şirket kuruluşunda pay senetlerinin türünün esas sözleşmede belirtilmesi gerekmektedir.
TTK’da nama yazılı pay senetlerinden farklı olarak hamiline yazılı senetler için bastırılma yükümlülüğü getirilmiştir.
TTK md. 486/2'de “Paylar hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtır. Yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan edilir, ayrıca şirketin internet sitesine konulur” hükmüne yer verilmiştir. Anılan hüküm hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılması ve ortaklara dağıtılmasını emredici bir şekilde düzenlemiştir.
Hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin olarak 7262 sayılı Kanunla yeni bir şart daha getirilmiştir. Anılan Kanunla TTK’nın 486/2. maddesine “Hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgiler, senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilir” hükmü eklenmiştir. Bahsolunan yasal değişikliğin amacı, Kanunun gerekçesinde "halka açık olmayan anonim şirketlerde hamiline yazılı pay senetlerinin devrinin yalnızca zilyetliğin devredilmesi suretiyle aktarılabilmesi durumunun, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve terörizmin finansmanı suçları açısından önemli bir risk faktörü oluşturması" olarak açıklanmıştır. Kanun koyucu söz konusu yükümlülüğün ihlali halinde idari yaptırım öngörmüştür.
Hamiline yazılı pay senetlerini bastırabilmek için belli koşulların sağlanması gerekmektedir. Bu koşullar:
a) Pay senetlerinin bir kısmının ya da tamamının hamiline yazılı olacağının esas sözleşmede veya sonradan sözleşmede yapılacak değişiklikte belirtilmesi (TTK md. 339/1-d),
b) Hamiline yazılı paylara dair sermaye taahhüdünün tamamının ödenmiş olması (TTK md. 484/2),
c) Yönetim kurulunca hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılması yönünde karar alınması ve ilgili kararın tescil ve ilan ettirilmesi, ayrıca bağımsız denetime tabi olan şirketlerde internet sitesine konulması (TTK md. 486/2),
d) Yönetim kurulu kararının tescil edilmesinden önce hamiline yazılı pay senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşu sistemine kaydedilmiş olduğunun ticaret sicili müdürlüğünce teyit edilmesi zorunluluğu olarak özetlenebilir.
TTK md. 487/1 uyarınca, hamiline yazılı pay senetlerinin asgari olarak; şirketin unvanını, kuruluş tarihini, bu tarihteki sermaye tutarını, mevcut sermaye tutarını, çıkarılan pay senedinin tertibini ve tescili tarihini, senedin itibari değerini ve türünü, kaç payı içerdiğini ihtiva etmesi ve şirket adına imzaya yetkili en az iki kişi tarafından (şirketi temsile yetkili tek kişi varsa bu kişi tarafından) imzalanması şarttır. Şirketin ikiden fazla kişi tarafından birlikte temsil edilmesi durumunda pay senetlerinin imza yetkililerinin tamamı tarafından imzalanması gerekmektedir.
TTK md. 487/1’de, “Kapalı şirketlerde baskı şeklinde imzanın delikli olması veya sahtekârlığı engelleyici diğer güvenlik önlemlerinin uygulanması gerekir” hükmü uyarınca hamiline pay senetlerinin basımı, uygulamada matbaalarda yapılmakta ve basım işi UV baskı, 3 boyutlu hologram, mikro yazı baskısı, karekod, giyoş desen uygulaması, fligranlı kağıt gibi usuller tatbik edilerek yapılmaktadır.
Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmesi ve Kayıt Altına Alınması Hakkında Tebliğde; Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimi yapılan hamiline yazılı pay senetlerinin, özel algoritma kullanılmak suretiyle üretilen tekil numara ile sisteme (Hamiline Pay Kayıt Sistemine) kaydedilmesi ve bu senetlerin söz konusu tekil numarayı içerecek şekilde bastırılması öngörülmüştür. Bu uygulama da, hamiline yazılı pay senetlerinin güvenliğini artırıcı bir unsur olmuştur.
Hamiline yazılı pay senetlerinin devrine ilişkin olarak TTK’nın 7262 sayılı Kanunla değişik 489. maddesinde, “Hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesi suretiyle payı devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna yapılacak bildirimle hüküm ifade eder. Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulmaması hâlinde, hamiline yazılı pay senedine sahip olanlar, bu Kanundan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamaz” denilmektedir.
Yukarıda belirtilen değişiklik öncesinde hamiline yazılı pay senetleri, yalnızca zilyetliğin devri (senetlerin teslim edilmesi) suretiyle herhangi bir işlem gerekmeksizin devredilebilmekteyken, 7262 sayılı Kanunla yapılan düzenleme neticesinde, bu senetlerin devri zorlaştırılmış, zilyetliğin geçirilmesi dışında, devir işleminin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Hamiline yazılı pay senetleriyle ilgili devir işleminin noterde yapılması, şirkete ihbarda bulunulması, bu konuda genel kurul ya da yönetim kurulunca karar alınması, pay defterine kayıt yapılması, ticaret siciline tescil ve/veya ilan olunması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Hamiline yazılı pay senedi sahiplerinin genel kurula katılması ve pay sahipleri çizelgesinin hazırlanması hususunda TTK’da önemli düzenlemeler yapılmıştır. Anılan düzenlemeler uyarınca;
a) Yönetim kurulunun, hamiline yazılı pay sahiplerine ilişkin listeyi, Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlayacağı pay sahipleri çizelgesine göre düzenleyeceği (TTK md. 417/1),
b) Hamiline yazılı pay senedinin zilyedi olduğunu ispatlayan ve Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilen kişinin, şirkete karşı ortaklıktan doğan hakları kullanma yetkisini haiz olduğu (TTK md. 426/2) hükme bağlanmıştır.
Konuya ilişkin olarak Ticaret Bakanlığınca hazırlanan Tebliğ’de de; genel kurulu toplantıya çağıranların, genel kurula katılabilecekler listesini tanzim ederken, hamiline yazılı pay sahipleri açısından Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanan pay sahipleri çizelgesini dikkate alacağı, pay sahipleri çizelgesi için şirketi temsile yetkili olanların, Merkezi Kayıt Kuruluşu sistemi üzerinden genel kurulun yapılacağı tarihten en az 2 gün önce başvuruda bulunacağı, genel kurulun toplantıya mahkemece yetkilendirilen kayyım ya da pay sahibi, azlık, tasfiye memurları tarafından çağrılması halinde başvuruyu bunların yapabileceği belirtilmiştir.
Saygılarımızla,
SİNERJİ
Bağımsız Denetim
Danışmanlık ve Yeminli
Mali Müşavirlik Ltd. Şti.
