Sirküler Tarihi : 03.08.2016
Sirküler No : 2016/18
VERGİ AFFI YASA TASARISI NELER GETİRİYOR?
Hükümet tarafından meclise sevk edilen "Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun Teklifi" ile mükelleflere, geçmişteki uygulamalara benzer af niteliğinde çok önemli imkanlar sunuluyor. Anılan Kanun Teklifinde özetle aşağıdaki düzenlemelerin yapılması öngörülüyor.
1. Kamu Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması:
Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan Maliye Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, belediyeler ve Sosyal Güvenlik Kurumuna olan kesinleşmiş borçlar yeniden yapılandırılıyor. Yapılandırma, mükelleflerin 30 Haziran 2016 öncesi kesinleşmiş borçları için uygulanabilecek.
Yapılandırmaya konu alacaklar; vergiler ve vergi cezaları, taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı, gümrük vergileri ve idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası gibi fer'i alacaklar için söz konusu.
2016 yılına ilişkin tahakkuk eden ancak ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisinin birinci taksiti de yapılandırma kapsamında bulunuyor.
Yapılandırmaya giren borçların ana paralarında herhangi bir indirime gidilmesi söz konusu değil.
Borç faizleri yerine Yİ-ÜFE (yurt içi üretici fiyatları endeksi) aylık değişim oranları esas alınarak daha düşük bir faiz alınacak. Bu şekilde hesaplanacak olan ve mükellefin isteğine bağlı olarak 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödenebilecek olan kamu borçlarının Kanunda belirtilen şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilere bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacakları ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
2. Kesinleşmemiş veya Dava Aşamasında Bulunan Amme Alacaklarında Uygulama Nasıl Olacak?
Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda; vergilerin %50'si ile bunlara bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde, vergilerin %50'si ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezalan ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
Danıştay aşamasında bulunan davalar için ilk derece mahkeme kararının tasdik veya iptal edilmesine göre farklı oranlarda indirimlerin yapılması söz konusu.
Uyuşmazlığın temyiz aşamasındaki durumuna göre yüzde 80'lere varan oranlarda anaparadan indirim imkanı getiriliyor.
3. İnceleme ve Tarhiyat Safhasında Bulunan İşlemler:
Yasa tasarısının ilgili hükmü, matrah artırımına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla başlanılmış işlemlere devam edileceği yönünde.
İnceleme ve tarhiyat işlemlerinin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergilerin %50'si ile bunlara bağlı gecikme faizi yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile bu tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %25'inin ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödenmesi şartıyla;
- Vergi aslının %50'sinin,
- Vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %75'inin,
- Vergilere Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
4. Kasa ve Stok Affı:
a) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil), işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilecekler.
Bildirime dahil edilen kıymetler için amortisman ayrılması söz konusu değil.
b) Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı; makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere özel karşılık hesabı açacaklar.
Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecek.
Makine, teçhizat ve demirbaşlar ise envantere kaydedilecek ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman addolunacak.
İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedecekler.
c) Yukarıda açıklandığı şekilde beyan edilen genel orana tabi makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden %10 oranı, indirimli orana tabi diğer makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak katma değer vergisi hesaplanacak ve ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek beyanname verme süresi içinde ödenecek.
Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu verginin hesaplanan katma değer vergisinden indirilmesi mümkün değil.
Emtia üzerinden ödenen verginin ise genel esaslara göre indirimi mümkün.
Bu kapsamda bildirilen kıymetlerin satılması halinde satış bedeli, bunların deftere kaydedilen değerinden düşük olamayacak.
d) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil), kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan emtiaların, Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar, aynı nev'iden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafî kâr oranını dikkate alarak fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilecekler. Gayrisafî kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacak.
e) Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31/12/2015 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebilecekler. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında hesaplanan verginin beyanname verme süresi içinde ödenmesi şart. Beyan edilen tutarlar ile ödenen vergilerin kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmesi veya mahsuba konu edilmesi mümkün değil.
5. Varlık Barışı:
a) Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile her türlü gemi, yat ve diğer su araçlarını Kanun hükümleri çerçevesinde 31/12/2016 tarihine kadar Türkiye'ye getiren gerçek ve tüzel kişiler, söz konusu varlıkları serbestçe tasarruf edebilecekler.
Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler, Türkiye'ye getirilen varlıklarını, dönem kazancının tespitinde dikkate almaksızın işletmelerine dahil edebilecekleri gibi aynı varlıkları vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate almaksızın işletmelerinden çekebilecekler.
Gerçek ve tüzel kişiler yukarıda sayılan varlıkları, diğer kişilerin nam veya hesabına da getirebilecekler. Nam veya hesabına Türkiye'ye varlık getirilenlere bu madde kapsamında yapılan intikaller (yabancı gerçek veya tüzel kişilerden yapılan intikaller dahil) ivazsız intikal olarak değerlendirilmeyecek ve veraset ve intikal vergisine konu edilmeyecek.
Türkiye'ye getirilerek ilgili sicile veya kütüğe kaydedilen her türlü gemi, yat ve diğer su araçlarının Türkiye'ye getirilme ve kayıt işlemleri nedeniyle ithalde alınan vergiler dahil herhangi bir vergi, resim, harç veya diğer mali yükümlülükler ile bunlara ilişkin cezalar alınmayacak.
b) Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları, yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31/12/2016 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilecek. Bu takdirde, defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye'ye getirilme şartı aranmayacak.
c) Gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri sahip oldukları, Türkiye'de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını, 31/12/2016 tarihine kadar, dönem kazancının tespitinde dikkate almaksızın, kanuni defterlere kaydedebilecekler. Bu takdirde, söz konusu varlıklar vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek.
Türkiye'ye getirilen veya yukarıda bahsedildiği şekilde kanuni defterlere kaydedilen varlıklar nedeniyle Kanun hükmünden yararlananlar ve varlıkların nam veya hesabına getirildiği diğer gerçek ve tüzel kişiler ile bunların kanuni temsilcileri hakkında, sırf bu işlemin yapılmış olmasından dolayı ve bu işlemden hareket edilerek, hiçbir şekilde vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı ile herhangi bir araştırma, inceleme, soruşturma veya kovuşturma yapılamayacak, vergi cezası ve idari para cezaları kesilemeyecek.
6. Matrah ve Vergi Artırımı Uygulaması:
Matrah artırımı ile mükelleflere son beş yıla (2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarına) ilişkin olarak kurumlar, gelir, katma değer ve stopaj beyannamelerine yönelik beyan ettikleri matrahları kanunda belirlenen oran veya tutarlarda artırdıkları takdirde, o dönemlere ilişkin, söz konusu vergiler bakımından herhangi bir incelemeye tabi tutulmama imkanı getiriliyor.
Bu imkandan yararlanmak isteyen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) vergiye esas alınan matrahlarını, Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar,
- 2011 takvim yılı için %35,
- 2012 takvim yılı için %30,
- 2013 takvim yılı için %25,
- 2014 takvim yılı için %20,
- 2015 takvim yılı için %15
oranından az olmamak üzere artırmaları gerekiyor.
Gelir vergisi mükelleflerinde matrahlar, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için;
- 2011 takvim yılı için 9.500 liradan,
- 2012 takvim yılı için 9.890 liradan,
- 2013 takvim yılı için 10.490 liradan,
- 2014 takvim yılı için 11.160 liradan,
- 2015 takvim yılı için 12.650 liradan,
az olamayacak.
Benzer şekilde bilanço esasına göre defler tutan mükellefler ile serbest meslek erbabı için artırılacak matrahlar;
- 2011 takvim yılı için 14.000 liradan,
- 2012 takvim yılı için 14.820 liradan,
- 2013 takvim yılı için 15.740 liradan,
- 2014 takvim yılı için 16.740 liradan,
- 2015 takvim yılı için 18.970 liradan az olamayacak.
Geliri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançtan oluşan mükellefler için vergilendirmeye esas alınacak asgari matrah, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş tutarların ilgili yıllar itibarıyla 1/10'undan, geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşanlar için 1/5'inden, geliri bunlar dışında kalan diğer gelir vergisi mükellefleri için ise işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş tutardan az olamayacak.
Kurumlar vergisi mükelleflerinde ise artırılan matrahlar;
- 2011 takvim yılı için 28.000 liradan,
- 2012 takvim yılı için 29.650 liradan,
- 2013 takvim yılı için 31.490 liradan,
- 2014 takvim yılı için 33.470 liradan,
- 2015 takvim yılı için 37.940 liradan az olamayacak.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince artırılan matrahlar %20 oranında vergilendirilecek.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş ve bu vergi türlerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş olmaları durumunda artırılan matrahlar %15 oranında vergilendirilecek.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararlarının %50'si 2016 ve izleyen yıllar karlarından mahsup edilemeyecek.
Matrah artırımı muhtasar beyanname ile beyan edilen vergiler için de geçerli.
Ayrıca katma değer vergisi mükellefleri, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerindeki (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden
- 2011 yılı için %3,5,
- 2012 yılı için %3,
- 2013 yılı için %2,5,
- 2014 yılı için %2,
- 2015 yılı için %1,5
oranından az olmamak üzere belirlenecek katma değer vergisini vergi artırımı olarak Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar beyan ederlerse, kendileri nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılamayacak.
Matrah ve vergi artırımı kapsamında ödenen katma değer vergisi, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak nazara alınamayacak; ödenmesi gereken katma değer vergilerinden indirilemeyecek veya herhangi bir şekilde iade konusu yapılamayacak.
Hesaplanan veya artırılan gelir, kurumlar ve katma değer vergilerinin Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şart. Bu vergilerin Kanunda belirtilen şekilde ödenmemesi halinde, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen oranın bir kat fazlası oranında uygulanacak gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsiline devam olunacak.
Hesaplanarak veya artırılarak ödenen vergilerin gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak kabul edilmesi; indirim, mahsup ve iade konusu yapılması mümkün değil.
Matrah veya vergi artırımında bulunulması Vergi Usul Kanunu'nun defter ve belgelerin muhafaza ve ibrazına ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmiyor.
Daha önce nezdinde vergi incelemesi yapılmış olan mükelleflerin vergi incelemesi yapılan yıllar için de artırımda bulunabilmeleri mümkün.
Matrah veya vergi artırımında bulunulması, Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin devamına engel teşkil etmiyor. Ancak artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ayın başından itibaren bir ay içerisinde sonuçlandırılamaması halinde incelemeye devam edilemeyecek. Bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacak. İnceleme veya takdir sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi halinde, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması şartıyla inceleme ve takdir sonucu bulunan farktan beyan edilen tutarlar mahsup edilebilecek.
Matrah veya vergi artırımı dolayısıyla mükelleflerce verilen yıllık, muhtasar ve katma değer vergisi beyannameleri ve diğer beyannameler için damga vergisi alınmayacak.
Vergi Usul Kanunu'nun 359 uncu maddesinin (b) fıkrasındaki "defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler" matrah artırımından yararlandırılmayacaklar.
Saygılarımızla,
Erdal SÖNMEZ & Bülent ERSAN
SİNERJİ Bağımsız Denetim
Danışmanlık ve Yeminli Mali Müşavirlik Ltd. Şti.
