Sirküler Tarihi: 10.07.2015

Sirküler No      : 2015/24

KAREKODLU ÇEK UYGULAMASI BAŞLADI

Ülkemizde 15 Haziran tarihinden itibaren karekodlu çek uygulamasına geçildi. 

Karekodlu çekin üzerine bankalar tarafından, banka ve şube bilgilerini, keşidecinin hesap numarasını ve çek numarasını içeren bir karekod basılıyor.

Karekodun sorgulanmasıyla elde edilecek bilgiler doğrultusunda çek yaprağının doğruluğu teyit edilebiliyor; keşidecinin geçmiş çek ödeme performansına dair detay bilgilere ulaşılabiliyor.

Ülkemizdeki karekodlu çek uygulaması aynı zamanda dünyadaki ilk uygulama örneği olma özelliğini de taşımakta. Uygulama, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Bankalar Birliği ve ilgili kamu kurumlarının ortak çalışmasıyla hayata geçirildi. Sitemin teknik alt yapısı Kredi Kayıt Bürosu tarafından kuruldu. Kredi Kayıt Bürosu (KKB) sektörün önde gelen 9 bankasının ortaklığı ile 11 Nisan 1995 tarihinde kurulmuş bir organizasyon.

Yasal düzenlemeler öncesinde Türkiye'de kredi sicili, merkez bankası tarafından ve sadece negatif performans açısından tutulmaktaydı. Sistemde ödenmeyen çekler ve protesto edilen senetlere ilişkin bilgiler takip edilebilmekteydi. Bu yapıda tek bir çeki dönen firma dahi sistemde çeki dönenler kategorisinde yer almaktaydı.

Risk santralizasyon merkezinin Türkiye Bankalar Birliği'ne verilmesiyle pozitif sicil de tutulmaya başlandı. Bu sistemde, kişilerin ödemediği çek ve senetlerin yanında ödedikleri de kayıtlara alınmaya başlandı. 2006'dan bu yana gerçek ve tüzel kişilerin bütün kredi geçmişleri, Kredi Kayıt Bürosu kayıtlarında yer alıyor.

Karekodlu çek sisteminin reel sektörün işini kolaylaştıracağı öngörülüyor. Mevcut durumda finans sektörü sisteme bağlı olarak her türlü bilgiyi alabilmekte. Reel sektör de artık bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabilme imkanına kavuşmuş durumda.

Mevcut uygulamada, standart çeklerin yanında, müşteri talebi doğrultusunda kare kodlu çekler de firmalara verilebilmekte. Kare kodlu çeklerde standart çeklerden farklı olarak bulunan bir sistem var. Çekler üzerinde yer alan kare şeklindeki bölümde, özel kodlar mevcut. Bu kodlar çek sahibi olan kişi veya kuruluşların bilgileri doğrultusunda, her kullanıcı için farklı şekilde düzenleniyor. Bu kod akıllı telefonlara kurulan bir program tarafından okunuyor. Ve hiç beklemeden, okutulduğu anda, o kare koda sahip olan kişinin önceki dönemlere ait çek ödeme düzeni hakkında bilgi veriyor. Bu sistem ile bankaların ekranlarında gördükleri bilgileri, çek kullanıcılarının da bilmesi sağlanıyor. Böylelikle verilen bir hizmet veya mal karşılığında alınan kare kodlu çeklerin güvenilirlik durumu o an belirlenmiş oluyor. Çeki alınan firmanın akıllı telefonlarda görülen genel durumuna göre çeki kabul edip etmemek vatandaşa kalıyor.

Ancak bütün bunların olabilmesi için bazı onay aşamaları gerekmekte. Öncelikle her firma kare kod kullanımını tercih etmeyebiliyor. Verilen her çek karnesinde, kare kod uygulaması zorunlu değil. İstenilmediği takdirde firmalar kare kodlu çek kullanımına geçmeyerek standart çek kullanımına devam edebiliyor. Kare kodlu çek kullanımına geçen firmalar bu uygulama içerisinde de bazı kısıtlamalar yapabiliyorlar. Findeks platformu üzerinden kare kodlu çeklerin sorgulanabilmesi için verilen muvafakat tek bir çek için veya belirli bir çek numarası aralığına verilebiliyor.